De Overval – 75 jaar

LEEUWARDEN – Op 8 december is het 75 jaar geleden dat bij een spectaculaire overval op de gevangenis van Leeuwarden 51 mensen bevrijd werden. Hessel de Walle schreef het boek ‘De mannen van de Overval – heroïek en tragiek in 26 levensverhalen.’ Fryslân DOK maakte een film over die andere kant van de Overval.

Uit de levensverhalen van de overvallers blijkt dat de Overval weliswaar heel goed was voorbereid en zonder geweld verliep, maar dat een aantal deelnemers toch een hoge prijs betaalde voor hun verdere rol in het verzet. Veel andere acties van deze mannen uit de knokploegen waren lang niet zo succesvol of geweldloos. Het verzet bracht twee Joodse onderduikers om het leven, ook andere mensen werden doodgeschoten. Er waren gruwelijke represailles van de Duitsers. In januari 1945 fusilleerden de Duitsers twintig mensen bij Dokkum. In april 1945, vlak voor het eind van de oorlog, was de executie van veertien mensen bij Dronrijp.

Morele dilemma’s

Het zijn herinneringen en morele dilemma’s die de overvallers hun hele leven meegedragen hebben. Van posttraumatische stress had nog niemand gehoord, maar sommigen konden de nachtmerries maar amper te boven komen. Toch is Hessel de Walle in zijn conclusies van het boek positief. Het opkomen voor rechtvaardigheid en de risico’s die de mannen genomen hebben voor de vrijheid van iedereen, maakten deze keuzes meer dan waard.

Eerdere films

Er is veel geschreven over de Overval van 8 december 1944, maar het verhaal zit vooral in ons collectief geheugen door de zwart-wit film uit 1962. Fryslân DOK maakte er al twee keer eerder een documentaire over. De eerste naar aanleiding van het opnieuw uitbrengen van de film, de tweede over het openluchtstuk in 2013.

Fryslân DOK ‘De Overval – 75 jaar’

14 december 15.30 uur op NPO2 (Nederlandse ondertiteling, herhaling 15 december 13.00 uur)
15 december 17.00 uur op Omrop Fryslân (herhaling elk uur)